🔍 Wprowadzenie: Plastik, ścieki i nieoczekiwani sojusznicy

W 2023 roku fińscy badacze z Uniwersytetu w Oulu oraz VTT Technical Research Centre of Finland ogłosili odkrycie nowego szczepu bakterii zdolnego do biodegradacji mikroplastiku. Otrzymał on nazwę Plasticibacter clarus. To odkrycie wywołało ogromne zainteresowanie, ponieważ może zrewolucjonizować sposób, w jaki oczyszczalnie radzą sobie z zanieczyszczeniami plastikowymi.

🧫 Czym jest Plasticibacter clarus?

Nowy szczep należy prawdopodobnie do rodziny Comamonadaceae. Odróżnia go zdolność do depolimeryzacji PET (poli(tereftalanu etylenu)) – czyli rozkładu mikroplastiku w warunkach rzeczywistych, typowych dla oczyszczalni ścieków. Bakteria nie tylko przeżywa w obecności plastiku, ale aktywnie go „zjada”.

🔬 Historia odkrycia

Odkrycie rozpoczęło się od monitoringu mikrobiologicznego osadu czynnego w jednej z oczyszczalni. Naukowcy zauważyli nietypowy spadek ilości cząstek PET. Analiza proteomiczna wskazała aktywność enzymów nieznanych wcześniej w tym środowisku. Po izolacji i testach potwierdzono ich zdolność do degradacji plastiku.

⚙️ Jak to działa?

Bakteria wykorzystuje enzymy takie jak PET-aza i MHET-aza. Proces wygląda następująco:

1. Adsorpcja plastiku
2. Hydroliza łańcuchów PET
3. Wchłanianie monomerów
4. Metabolizm do biomasy, CO₂ i wody

W warunkach laboratoryjnych proces ten trwa od kilku godzin do kilku dni, w zależności od rozmiaru cząstki i warunków środowiskowych.

🌍 Dlaczego to ważne?

• Oczyszczalnie ścieków są głównym punktem emisji mikroplastiku do środowiska.
• Standardowe metody filtracji są nieskuteczne wobec nanoplastiku.
• Biotechnologia daje możliwość biologicznej neutralizacji tego zanieczyszczenia.

🧪 Testy aplikacyjne

Plasticibacter clarus testowano w różnych warunkach:

• Reaktory laboratoryjne – 62% degradacji PET w 72h
• Bioreaktory pilotażowe – ok. 34% w 7 dni
• Skuteczność zależna od temperatury, pH i dostępności tlenu

⚠️ Ryzyka i regulacje

• Ryzyko GMO – przyszłe modyfikacje mogą wymagać specjalnych zezwoleń.
• Stabilność biologiczna – konkurencja z innymi bakteriami w osadzie czynnym.
• Brak regulacji prawnych – nie ma jeszcze ram prawnych dla takich organizmów w oczyszczalniach.

🤖 Przyszłość technologii

• Bioreaktory tylko do plastiku
• Integracja danych z systemami SCADA i AI
• Miniaturyzacja czujników i biologicznych komór
• Komercjalizacja: zestawy startowe z bakteriami dla oczyszczalni

📚 Źródła i publikacje

• Van der Meer, J. R., Belkin, S. (2010). Nature Reviews Microbiology
• Chatterjee, A., Gupta, P. (2021). Environmental Research
• Phys.org – Plastic-degrading bacteria discovered in wastewater
• ACS Axial – Plastic-eating enzymes in wastewater treatment
• VTT Research Center – Internal Reports (2023–2024)

💬 Podsumowanie

Plasticibacter clarus to nie science fiction. To realna nadzieja na ograniczenie emisji mikroplastiku z oczyszczalni. Biologia może okazać się brakującym ogniwem w walce z plastikiem – szczególnie tam, gdzie zawodzą technologie mechaniczne i chemiczne. Mała bakteria z fińskiego osadu czynnego może zainspirować całą branżę do myślenia inaczej. I działać skuteczniej.

Chcesz być na bieżąco z podobnymi historiami? Zapisz się do newslettera lub obserwuj Wastewater Tales.